عمده ترین ویروس های بیماری زا برای بیماری ماهی های آکواریومی :

 

ویروس های لیفموسیس تیس Lymphocystis Virus این ویروس در برخی از خانوادههای ماهیها بیماری ایجاد می کند.
ویروس VHS- این ویروس ایجاد بیماری خونریزی عفونی ویروسی می کند. در برخی از گونه های ماهیهای آکواریومی دیده می شود.
ویروس IPN-این ویروس باعث سیاه شدن پانکراس می شود.
ویروس Papilloma- این ویروس سبب ایجاد تومورهای گل کلمی شکل در ماهیها می شود.
اگرجه انواع دیگری از بیماری های ویروسی در ماهیهای شناخته شده است. با وجود این در ماهیهای آکواریومی کار کمتری صورت گرفته است. تعداد کمی از ویروس های بیماری زا در ماهیها شناخته شده اند که میتوان گفت تقریبا همه آنها از ماهیهای تجارتی به ماهیهای زینتی سرایت نموده اند.

اولین ویروسی که در ماهیهای زینتی شناسایی گردید، ویروس مولد بیماری لیفموسیس تیس ((Limphocystis بود. این ویروس و سایر ویروسها، نه شامل قوانین جانورشناسی و نه نامگذاری گیاهی می باشند.

این بیماری حدود 90 سال است که به دلیل اثرات عجیبی که روی سلول زنده میگذارد، شناسایی گردیده است. سلولی که آلوده می شود گاهی ممکن است حجم آن تا 100.000 برابر افزایش یابد. پس از آن زخمهایی ایجاد می شود که ساختار و بافتی شبیه تمشک دارد. این ساختار به دلیل آلوده شدن چندین سلول مجاور هم ایجاد می شود.

بیماری لیمفوسیس تیس با برجستگی های تمشک مانند در نوعی ماهی

این ویروس اولین بار در ماهی سیکلید Cichlasoma synspilum در گوآتمالا پیدا شد. بدون شک وقتی ویروسی در یک ماهی ایجاد بیماری می کند، میتواند ماهیهای دیگر را نیز بیمار کند. آکواریوم دارها بایستی مواظب ایجاد این برجستگی ها در سطح بدن ماهیهای خود باشند.

تاکنون داروی مناسبی برای مداوای بیماریهای ویروسی شناسایی نگردیده است. سلولهای غیرآلوده هم ممکن است دارای ویروس باشند ولی هنوز شرایطی برای نشو و نمای آن ایجاد نگردیده است. به هرحال بایستی در نظر داشت که بیماریهای ویروسی را نمیتوان با دارو مداوا نمود و فقط بایستی با کنترلهای بهداشتی، از آلوده شدن ماهیها جلوگیری نمود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی پوسیدگی باله ها و بدن

بیماری ماهی های آکواریومی پوسیدگی باله ها و بدن :
این بیماری که در آن باله ها و بدن پوسیدگی حاصل می کنند، توسط گروهی از آغازیان (Protozoans) مانند گونه های تریکودینا ((Trichodina ایجاد می شود. تشخیص آن از روی لکه های وصله مانند و نامنظم متمایل به سفیدی که روی سر و پشت ماهی آلوده ظاهر می شود، عملی می باشد. وقتی آبششها به شدت آلوده می شوند تنفس تند می شود و ماهی به سطح آب برای گرفتن هوا و تامین اکسیژن می آید. پوسیدگی باله ها ممکن است تا حد ناپدید شدن آنها ادامه یابد.

برای مداوای آن بایستی به همه ماهیهای آکواریوم و یا مخزنی که ماهی آلوده در آن است حمام آب نمک 3 درصد (30 گرم در لیتر) داده شود تا وقتی که ماهیها به حالت آرامش برگردند. بدیهی است ابتدا بایستی روی یکی دو ماهی برای آزمایش زمان ماندگاری در آب نمک آزمایش شود. سپس مداوا برای همه آنها اعمال گردد. انواع گربه ماهیهای آلوده را میتوان در محلول 120 میلیگرم کریستال کی نین ((quinine در هر 5 لیتر آب تا حصول آرامش حمام داد. سپس بایستی کل آکواریوم به مدت 24 ساعت با آب نمک غلیظ ضدعفونی شود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی کرمهای روده ای

بیماری ماهی های آکواریومی کرمهای روده ای :
یکی از عمده ترین این کرمهای انگلی کرمی از جنس Camallanus است که در انتهای روده بزرگ برخی از ماهیها زندگی می کند و وقتی ماهی حرکت نمی کند، ممکن است چندمیلیمتر از بدن خود را از مخرج ماهی خارج کند ولی به محض این که ماهی حرکت می کند خود را به داخل می برد. این انگل بیشتر در ماهیهای زنده زا دیده می شود.

برای مداوای آن میتوان از داروی پی پرازین ((piperazine به میزان2 5 میلیگرم در هر 10 گرم غذا به مدت یک هفته استفاده نمود. داروهای دارای تری کلروفون ((Trichlorophon هم نقش موثری در از بین بردن این انگل دارند.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی کرم های انگل نوک پهن

بیماری ماهی های آکواریومی کرم های انگل نوک پهن :

این کرمها که جزء رده ترماتودها و راسته Monogenea می باشند، شامل کرمهای Dactylogyrus و Gyrodactylus می باشند. در مقایسه با خیلی از انگلهای دیگر، باتوجه به اینکه همواره نیاز به میزبان خاصی دارند، کمتر ممکن است انگل خیلی از ماهیهای آکواریومی شوند ولی برعکس در سیستم ماهیهای پرورشی خوراکی، گاهی به فراوانی دیده می شوند.

انگل داکتیلوجیروس Dactylogyrus vastator

انگل جیروداکتیلوس Gyrodactylus elegans

ماهی آلوده به این انگل کم کم رنگ خود را از دست میدهد و بطور مرتب کمرنگتر می شود.

باله ها بصورت بسته در می آیند. پوست لزج شده و لکه های خونی در بدن و پایه باله ظاهر می شوند. تنفس ماهی تند می شود.

برای مداوای آنها میتوان از حمام فرمالین 1:4000 تا حصول شرایط طبیعی در ماهی و بازگشت حالت تنفس به روش معمول استفاده نمود. در صورت لزوم بایستی مداوا را یک روز در میان و 2 بار تکرار نمود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی انگل لرنه آ یا کرم لنگرانداز Anchor worm

بیماری ماهی های آکواریومی انگل لرنه آ یا کرم لنگرانداز Anchor worm :
اگرچه به این انگل اصطلاحا کرم گفته می شود، باوجود این در واقع نوعی سخت پوست است که در صورت آلوده کردن بدن ماهی، لکه های سفید زیادی بصورت پیچیده و فرورفته در بدن ماهی به وجود می آورد. گاهی تراکم آن در یک ماهی زیاد است و ممکن است وجهه­ی بازاری آن را کم کند.

برای مداوای آن بایستی با یک سوزن تمیز نوک تیز، انگل از بدن ماهی بیرون آورده شود و جای آن با مرکور کروم ضدعفونی شود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی لکه سفید یا Ich

بیماری ماهی های آکواریومی لکه سفید یا Ich :

 

این بیماری که یکی از بیماری ماهی های آکواریومی است، بصورت نمک خشک پاشیده روی بدن و باله های ماهی دیده می شود. عامل ایجاد آن انگلی به نام Ichthyophthirius multifiliis است.

بیماری بصورت لکه های سفید کوچکی به اندازه سر سنجاق ته گرد ظاهر می شود. ماهی آلوده شده تنبل و کم حرکت شده و باله های آن بسته می شوند. انگل از گلبول های قرمز خون ماهی تغذیه می کند. هرچه گلبول های قرمز ماهی کمتر شوند، مرگ آن زودتر فرا میرسد.

مداوای آن تاحدودی آسان است تا زمانی که انگل روی بددن ماهی قرار دارد از بین بردن آن غیرممکن است. وقتی درجه حرارت آب بالا میرود، انگل برای تولیدمثل ماهی را ترک می کند. در آن وقت به راحتی میتوان آن را از بین برد. دو روش مناسب برای از بین بردن آن ارائه می شود که یکی استفاده از دارو و دیگری بالابردن درجه حرارت آب است.

داروی مناسب برای از بین بردن این انگل هیدروکلروکی نین است که بایستی به میزان 110 میلیگرم به ازاء هر 10 لیتر آب، هماره با 10 قاشق چایخوری نمک طعام ریخته و ماهیهای آلودگ در آن حمام داده شوند. مداوا بایستی تا جدا شدن انگلها از روی بدن ماهی ادامه یابد.

روش دیگر، بالا بردن گرمای آب آکواریوم و رساندن آن به 30 درجه سانتیگراد است. ماهیها بایستی در این گرما به مدت 10 روز نگهداری شوند. در طول این مدت کلیه انگلها و نوزادهای آنها از بین میروند.

در مواردی ممکن است به هر دلیل، همه انگلها از بین نروند، بایستی یک هفته بعد دوباره حرارت آب به 30 درجه سانتیگراد افزایش و 10 روز بعد دوباره به حدل معمول کاهش یابد. این روش بسیار ساده آسان، کم هزینه و پربازده است.

 

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی قارچ ساپرولگنیا Saprolegnia :

 

قارچ ساپرولگنیا سبب ایجاد بیماری ماهی های آکواریومی میشود. این قارچ انگل خارجی تخم و ماهیهای بزرگتر می باشد. نکته قابل توجه این که اسپور این قارچ در همه جا وجود دارد و تا زمانی که روی سطح تخم و یا روی سطح بدن ماهی خراشی ولو خیلی ریز ایجاد نشده باشد، تخم و یا اسپور آن نمی تواند روی سطح سالم تخم و یا بدن ماهی رشد نماید.

رویش آن همانند تارهای پنبه روی یک یا چند نقطه بدن و یا تخم است. در مواقعی که ضربه ای به بدن ماهی وارد شده باشد امکان رشد این قارچ در محل ضرب دیده وجود دارد.

برای پیشگیری از بروز آلودگی قارچی بایستی تاحد امکان سعی شود که بدن ماهی و یا سطح تخمهای ماهی مولد در فصل تخمریزی ضربه نبیند و یا خراش برندارد. برای مداوای آن در ماهیها میتوان محل آلوده را با محلول 5 درصد بلودومتیل و با استفاده از یک گوش پاک کن بصورت رنگ آمیزی آغشته نمود.

پس از آن بایستی تمام آب آکواریوم را با یک گرم دی کرمات پتاسیم در هر 35 لیتر آب ضدعفونی نمود. پس از اتمام کامل مداوا در طول یک هفته، بایستی کل آب آکواریوم عوض شود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی حاصله از عوامل بیماری زای زنده

بیماری ماهی های آکواریومی حاصله از عوامل بیماری زای زنده :

 

باوجود این که تعداد بیماری ماهی های آکواریومی خیلی بیشتر از تعداد و انواع داده شده در این بخش می باشد. باوجود این سعی گردیده تا عمده ترین بیماری هایی را که بیشتر آکواریوم دارها با آنها مواجه می باشند، به گونه ای خیلی خلاصه و ساده با راه حل معالجه آنها ارائه گردند.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی حاصله از کلر موجود در آب :

 

 

کلر موجود در آب شهر که از آن برای ضدعفونی و کشتن باکتریهای موجود در آب استفاده می شود نقش زیادی در ناراحت کردن و حتی کشتن ماهیها دارد. میزان کلر موجود در آب لوله کشی شهرها بین 0.2 تا 0.4 میلیگرم در لیتر است.

حد مجاز کلر برای ماهیهای آب شیرین حداکثر 10 میکروگرم در لیتر است که تراکم داده شده در آب لوله کشی شهر بطور میانگین 30 برابر بیشتر از حد مجاز می باشد.

اگرچه این تراکم ممکن است سبب مرگ و میر ماهیهای بزرگتر نشود ولی روی نوزادها و بچه ماهیها ممکن است اثری کشنده داشته باشد.

کلر آب باعث کمرنگ شدن آبششها و سفید یا بی رنگ شدن لبه آنها می شود. هرچه گرمای آب کمتر باشد لکر بیشتر در آب مانده و صدمات بیشتری به ماهیها میزند. برعکس هرچه درجه حرارت آب برای نگهداری ماهیها بیشتر باشد، لکر زودتر متصاد شده و اثرات سوء کمتری روی ماهیها دارد.

برای جلوگیری از اثرات سوءکلر روی ماهیها، آب لوله کشی شهر بایستی 48 ساعت در ظرف روباز بماند تا کلر آن متصاد شود. میتوان از داروی تیوسولفات سدیوم برای از بین بردن سریعتر کلر استفاده نمود. این دارو بصورت قرص و یا محلول در آکواریوم فروشی ها عرضه می شود.

 

 

بیماری ماهی های آکواریومی ناراحتی های حاصله از تراکم آمونیوم در آب

ناراحتی های حاصله از تراکم آمونیوم در آب :
آمونیوم که حاصل ریخته شدن ادرار ماهیها در آب و ترشح قسمتی از آن توسط آبششها می باشد، ماده ای بسیار سمی و خطرناک است که اگر تراکم آن از 0.02 میلیگرم در لیتر بیشتر باشد برای ماهیها خطرناک است و اگر این تراکم به 0.2 تا 2 میلیگرم در لیتر برسد، بسته به توان مقاومت گونه، برای آنها کشنده است.

انواعی از باکتریهای موجود در آب مانند باکتریهای نیتروزوموناس و نیتروزوکوکوس می توانند آمونیوم را طی فرآیندهایی به ترکیبات ازته غیرسمی تبدیل نمایند. بخشی از این ترکیبات به وسیله گیاهان از آب گرفته شده و طی فرآیند فتوسنتز، به مواد آلی تبدیل می شوند. اگر تراکم باقی مانده آنها زیاد باشد، ممکن است برای ماهیها مناسب نباشد. بنابراین در چنین شرایطی بایستی قسمتی از آب آکواریوم عوض شود.